AI'a yanlış işi yaptırmak: özetleme

AI kullanırken yapacağımız en büyük hata, öğrenme sürecindeki en önemli aşamayı AI'a devretmek olacaktır.

1️⃣ Information (veri)

Türkçe'de information ve knowledge aynı kelime: bilgi.

Ben aradaki ayrıma dikkat çekmek için, bilgi yerine veri kelimesini kullanacağım. Knowledge yerine de bilgi.

Veri > information

Bilgi > knowledge

Veri objektiftir.

Ne olduğu kişiden kişiye değişmez. Bunu sadece rakam olarak algılamayın. Mesela bir kitap okurken altını çizdiğiniz yerler. Bunlar da aslında bir veri (information). Ama öğrenme dediğimiz şey bundan sonra başlıyor.

En önemli adım: verileri işlemek (process)

2️⃣ Knowledge (bilgi)

Bilgi sübjektiftir.

Objektif bir veriyi kullanılabilir hale getirmek için onu işlememiz (process) gerekli. Bu işlem cognitive processing, yani bilişsel işleme eylemi. Bunu yapmanın en basit yolu kendi kelimelerimiz ile anlatmak (paraphrasing).

Üniversitedeki öğrencilerimden en sık talep ettiğim şey bu.

Bir şeyi okuyun, anlayın. Sonra kendi kelimelerinizde bana anlatın. Bu veriyi bilgiye dönüştürmek için atılan ilk adım. En sık kullanılan yöntem ise özetlemek (summary).

Yani bir kitabı ya da makaleyi özetletmek aslında oradaki verileri işlemeyi ve bilgi haline getirmeyi gerektirir.

Peki AI neden bir tuzak?

3️⃣AI tuzağı

AI'ın en sık kullanılan özelliklerinden birisi özetleme işlevi.

Bizler öğrenme sürecindeki en önemli adımı AI'ya devrettiğimizde veriyi bilgiye dönüştüremiyoruz. Bir kitabı okumak, podcast dinlemek, ders almak. Bunların hepsi öğrenme sürecinin ilk adımı. İkinci ve en önemli adım bu verileri işlemek. En efektif yol ise birilerine anlatmak.

En zoru da bu!

Peki ben ne yapıyorum?

3️⃣Kişisel deneyimim

Sürekli notlar alıyorum.

Bu notların hepsini önce yerde topluyorum (notes uygulaması, kitaplardaki notlarım vs.). Cuma günü ise bu notları işleme günüm. Oturup saatlerce bu notları başka bir yere (Logseq uygulaması) aktarıp, orada kendi ifademle tekrar yazıyorum.

Tam da bu sırada öğreniyorum!

Bu işi bir dönem AI'ya yaptırdım. Gayet iyi çalıştı. Ama şunu farkettim: hiçbir şey hatırlamıyorum! Çünkü notları ben işlemedim. Objektif veriler, yine objektif olarak sisteme eklendi. Yani bilgiye dönüşmediler.

AI'yı her gün kullanıyorum. Ama öğrenme yetimiz bizim en değerli varlığımız. Bu süreci AI'ya devretmek bence ciddi bir risk. Bu yüzden öğrenme konusunda kısa yol diye bir şey yok (henüz).

AI bu yolu kısaltmadığı gibi, uzatıyor.

Okuduğunuz için teşekkürler 🙏